Banska Palata Novi Sad

Novi Sad ima prepoznatljivo arhitektonsko nasleđe i zanimljivu istoriju. Ovaj grad poseduje svoj šarm prošlosti, kroz tragove brojnih stilova građevinarstva iz prošlog vremena. Novi Sad se može ponositi monumentalnim građevinama sakralne arhitekture različitih veroispovesti.

Novi Sad je svoju sadašnju formu izgleda, formirao u drugoj polovini 19. veka nakon bune. Svaka građevina ima svoju priču, svoje breme, ali upravo zbog svoje bogate istorije, poseduje i pravo bogatstvo. Najprepoznatljiviji simbol moderne arhitekture ovog grada, upravo je Banska palata ili kako je jednostavno nazivaju Banovina. 

Banska palata je simbol moderne arhitekture Novog Sada!

Najveći i najpoznatiji arhitekta srpske moderne arhitekture između dva rata bio je Dragiša Brašovan. Rođen je u Vršcu 1887. godine, arhitekturu je studirao u Budimpešti na Tehničkom fakultetu, a diplomirao je 1912. godine. Praksu projektanta započinje u Tori Komp. Poganu. arhitektonskom ateljeu.

Kraće vreme je radio i živeo u Sarajevu, a sa Milanom Sekulićem nakon prvog svetskog rata osniva svoj arhitektonski biro. Počinje svoj život u Novom Sadu 1929. godine, kada njegov rad za novu palatu Radničke komore, pobeđuje na tada raspisanom konkursu.

Iako rad Dragiše Brašovana ne prolazi posebno zapaženo na konkursu koji je raspisan 1930. godine, izgradnja Banske Palate je ipak građena po njegovom projektu. Prvobitan plan je bio da palata bude građena od klinker opeke, ali je poznato da su obe zgrade koje čine ovu palatu, bile obložene mermerom.

Zgrade su bile obložene belim bračkim mermerom, a stepenište i centralni hol su obloženi kamenom. Banovina je inače izgrađena na zemljištu koje se zvalo Liman i pre ovog predivnog zdanja, nije bilo nikakvih građevina. 

Banovinu su neki nazivali „Bela krstarica“, jer je zdanje podsećalo na brod! 

Banska Palata se prostirala pored nekadašnjeg Bulevara Kraljice Marije, počevši od same obale Dunava, preciznije od mesta gde se nalazio most Kraljevića Tomislava. U to vreme je smatrana najlepšim izgrađenim zdanjem ne samo u zemlji, nego i u široj regiji. Dve odvojene zgrade čine Banovinu jedinstvenom kompozicijom.

Banovinu su pojedini čak nazivali „Bela krstarica“, jer je kompletno zdanje podsećalo na brod i bila je jedna od devet, koje su bile formirane. 
Komletan objekat čine dve zgrade sa krstastom osnovom 57,5x100 metara i poseduje rezidenciju bana sa većnicom i 147 prostorija. Druga veća zgrada, poseduje čak 569 prostorija i neke od njih su izuzetno raskošno uređene.

Banska Palata poseduje dimenzije 185x42,5 metra i ima zaobljenu formu. Prelepa arhitektonska kompozicija ima izgrađenu kulu visine od čak 42 metra. Od suterena do potkrovlja poseduje pet etaža, ima na raspolaganju pet ulaza, a visina kule je 20 metara. Palata je izgrađena u stilu „Zrele moderne“ u tadašnjem prepoznatljivom internacionalnom stilu.

Banska Palata se u to vreme smatrala izuzetno raskošnim zdanjem, a na reljefima koje je radio priznati novosadski vajar Karlo Baranji, prikazani su Kralj Petar Prvi, Kralj Aleksandar, Stepa Stepanović, Vojvoda Živojin Mišić i Radomir Putnik.

Banska Palata je izgrađena u stilu „Zrele moderne“

Može se slobodno reći kako je Banska Palata impresivan spomenik Novog Sada pa i cele Vojvodine, a dodatni šarm ovom objektu daje Dunavski park koji se nalazi u blizini Banovine. Može se češće primetiti, kako se strani turisti rado slikaju ispred ovog prelepog objekta, a zanimljivo je da su novosađani jedno vreme Banovinu zvali Pogača. Iako se nije ni jednog trenutka pomerila, Banovina je bila nemi svedok brojnih promena pa i promena država.

Naspram Banske Palate jedno vreme je bio je bio aktivan i novosadski korzo, tako da je ovo impresivno zdanje dugi niz godina, bilo ujedno i promatrač brojnih romantičnih poznanstava. 

fotografije: Solis-nekretnine Novi Sad